8 Mart Bayanlar Günü
Araştırma kapsamında, 16-65 yaş aralığında, 68 kentten 1018 kadın iştirakçi fikirlerini ve tecrübelerini paylaştı. Araştırmaya katılan bayanların 98’i 8 Mart’ın Bayanlar Günü olduğunu biliyor, 31’u ise “emekçi” diye ekliyor. İştirakçilere “Kadınlar Günü’ne özel bir armağan alınmalı mı?” sorusu yönetildiğinde 4 katılımcıdan sadece 1’i hediye alınmalı yanıtını verirken geri kalan 55 ikram beklemiyor ve 18 net biçimde “hayır” yanıtını veriyor. Marka ve kurumların Bayanlar Günü bağlantılarında ikram ögesini kullanırken 2 sefer düşünmelerini tavsiye ediyoruz.
Türkiye’de Bayan Erkek Eşitliği Var mı?
Araştırma iştirakçilerinin yalnızca 1’i net bir halde “evet var” diyor. İştirakçilerin 76’sı muhakkak yok derken 22’si biraz daha kararsız yaklaşarak “ne var, ne yok” diyor. 8 Mart’ın değeri her geçen yıl daha da arterken bayan erkek eşitliği noktasında bayanlar daha kat edecek çok yolumuz var diye düşünüyor!
Güçlü Bayanın Özellikleri; Bağımsızlık ve Ekonomik Özgürlük
Güçlü bayanların özellikleri ortasından en kıymetli olanı seçmeleri istendiğinde; iştirakçilerin 78’si“bağımsız yaşar” seçeneğini tercih ederken, 19’u“kendi parasını kazanır”, 3“annedir” seçimini yapıyor. Araştırmanın geneline bakıldığında bayanın güçlü olmak için anne olmak zorunda olmadığı fakat annelik eden/bakım veren bayanların güçlü algılandığını görüyoruz. “Yakın çevrende tanıdığın güçlü bir bayan var mı? Varsa kim?” diye sorduğumuzda 61 ileher on bireyden 6’sının “anne/abla/kardeş” seçimi de bu savı kanıtlıyor. İştirakçilerin ikinci seçimi 12 ile “tanıdıklar/iş dünyası/çevre” olurken, “arkadaş” 9 ile 3. sırada yer alıyor. 10 ile her 10 bayandan biri ise yakın etrafında güçlü bir bayan figürü bulamadığını söylüyor.
Güçlü Bayan Kimdir?
Araştırmanın en dikkat çeken sonuçlarının çıktığı bu soruda iştirakçilere güçlü bayan olarak nitelendirdikleri gerçek ya da kurgusal 3 kişiyi nedenleri ile yazmaları istendi:
Frida Kahlo, 15’lik oranla akla gelen birinci isim. Katılımcıların anneleri 10 ile ikinci güçlü bayan figürü olurken, Emma Watson hem aktivist duruşu hem de canlandırdığı Hermione Granger karakteri ile 16-24 yaş ortası iştirakçilerin ağır ilgisi sayesinde üçüncü sırada yer alıyor. Pucca, fenomenler ortasında listeye giren tek bayan iken, televizyon dünyasından öne çıkan isimler ise Müge Anlı ve Gülse Birsel. Türkan Saylan ile Marie Curie, en çok değinilen bayan akademisyen ve bilim bayanları olarak listede yer alırken, Virginia Woolf, edebiyat dünyasındaki isimler ortasında en çok bahsedilen kişi.
Müge Anlı, programın toplumsal medya yansımalarının artması ve tahminen meskenden eğitime geçilmesi ile birlikte genç bayanlar nezdinde dikkat alımlı formda görünür hale gelmiş ve güçlü bayanlar listesine dahil edilmiş. En çok sabrı ve duruşu ile anılmış.
“Z Kuşağı” Bayanları, Annelerini Daha Çok Anlamaya Çalışıyor!
Annelerin en güçlü bayan figürler ortasında 2. sırada olmasının yanı sıra genç yaştaki bayanların ailedeki bayan figürleri daha çok gözlemlediği ve anlamaya çalıştığını görüyoruz. Açık uçlu sorulara verilen sözleri mercek altına aldığımızda, yoğunlukla «anne»nin kendi ayakları üzerinde durabilmesi, sevdiklerini olduğu üzere kabul etmesi ve dışarıya karşı savunması, kaybedilen baba/koca akabinde bayanların baş başa vermesi üzere öykülerin «güçlü kadın» anlatısında merkezde yer aldığını görüyoruz.
Yaşça daha büyük bayanlar için annelerini anlamak, anne olunca ya da olgunlaşınca idrak edilen bir süreç olarak anlatılırken, genç bayanlar daha çok empati kurma, anlamaya çalışma ve takdir etme gayretinde görülüyor.
Siyasi Bayan Figürleri ve Birinciler & Enler
2023 seçimleri yaklaşırken gündeme gelen 16-24 yaş ortasındaki gençlerin apolitize olup olmadığı konusu bu araştırmanın sonucunda da tartışma konusu. Güçlü bayan figürlerine baktığımızda siyasi bayanların genç bayanları etkilemekte pek başarılı olmadığını söylemek mümkün. 25 yaş üzerinde Meral Akşener’in siyasi kimliğinden bağımsız olarak kadın hareketine verdiği destek ise görünür olmayı başarmış.
Araştırma iştirakçilerinin öbür seçimlerine baktığımızda ilklerin unutulmadığını; SabihaGökçen, Marie Curie üzere isimlerin yanında toplumsal cinsiyet rollerini odak alan düşünür Simone de Beauvoir ve Türkiye’nin birinci bayan doktoru olan Safiye Ali’nin de söylem edildiğini görüyoruz.
Güçlü bayanlar ortasında; Özgecan Aslan, Emine Bulut, Feray Şahin üzere katledilen bayanlardan da bahsedildi. Hayatta oldukları müddette tanımadıkları bu isimlerin öyküleriyle bayanlara güç verdiğini, güçlü olmayı hatırlattığını görüyoruz.
Yaş 35, «BEN GÜÇLÜ BİR KADINIM»
35 yaş ve üstü bayanların -doğrudan sorulmamasına rağmen- güçlü bayanlar listesine kendilerini de eklediğini görüyoruz. Başka yaş kümelerinde ağır olarak görmediğimiz bu eğilim daha çok evlenme/evlenip boşanma yani aile kurma tecrübesiyle ilgili. Bayanlar hem kendilerinden hem öbür bayanlardan bahsederken, aile hayatında başından geçen olaylarla ilgili anlatılara yer veriyor.
Toplum tarafından evlenme veya aile kurma, ülküde insanın (özellikle de kadının) bir sefer başına gelmesi gereken bir olgu. Klasik bir perspektiften bakmayan kimseler için bile bu öğrenilmiş/alışılagelmiş bir yargı. Münasebetiyle bu yaş kümesindeki bayanlar, toplum tarafından beğenilen görülmeyen «başarısız» evlilik geçiren bayanlara evvel kendilerinden başlayarak daha çok sahip çıkıyor. Pucca’nın yaş büyüdükçe listenin başına yanlışsız geçmesini yakın vakitte boşanma süreci geçirmesi ve bu süreci açık yüreklilikle toplumsal medya üzerinden takipçileri ile de paylaşmasıyla ilişkilendiriyoruz.
Rağmen ve Ancak ile Bayan Olmak
Tabii ki güçlü olmak/kalmak deyince “olumsuz bir faktöre rağmen” anlatısı şaşırtan değil.
Fakat “rağmen”den evvel kullanılan olumsuz faktörün bayan olmanın kendisi olarak görülmesi, bayanların bir birçoklarının bayan olmanın hayata dezavantajlı başlamak olduğunu düşündüğünü gösteriyor.
Dezavantaj sözü yanıltmasın, tarihten gelen bu miras bugün bayanı geriye değil ileriye götüren bir katalizör olarak karşımıza çıkıyor.
Geriden başlayıp kazanılan her şey daha manalı hatta zevkli! O denli ki; «Kadın olmasına karşın dünyada/Türkiye’de varlığını sürdürebilen herkes güçlüdür» ifadelerinde bunu net biçimde görüyoruz.
En güçlü bayan figürlere baktığımızda, ister istemez erkeklere ve erkekliğe rağmen geldikleri pozisyon da ön plana çıkıyor. Kurgusal ya da değil; erkekleri manipüle eden, erkekler tarafından önü kapatılmasına karşın sıyrılabilen hatta kurgusal karakterlerde erkeklere fizikî olarak üstünlük sağlayabilen bayanların ismi unutulmuyor. Bunu dizi ve sinema karakterlerinin yanı sıra tarihi ve mitolojik figürlerin de sıklıkla yanıtlar ortasında yer almasından görüyoruz.
İki bireyden biri İstanbul kontratının içeriğine hakim
Çokça tartışılan İstanbul Mukavelesini bayanlara sorduğumuzda iştirakçilerin 59’u İstanbul kontratının içeriğine hakim, 38 unsurları kâfi bulurken 21 hususları yetersiz buluyor. 23 unsurların içeriği hakkında gereğince bilgi sahibi olmadığını düşünüyor. 14 ise kararsız. Türkiye’de bayanların karşılaştığı EN ÖNEMLİ sorun nedir diye sorduğumuzda seçenekler ortasından 47 ile Fizikî taciz, 28 ile Kelamlı taciz öne çıkanlar oluyor. Fizikî ya da kelamlı Her 4 bireyden 3’ü için taciz en değerli sorun. İş bulma zorluğu ve iş yerinde haksızlık 11, eğitime erişim 6 ve öteki meseleler 8 oranında sıralanıyor
Peki, markalar bu problemin neresinde kalıyor?
Araştırma iştirakçilerine “Bir markanın bayan problemlerine değinmesi sende olumlu izlenim bırakır mı?” diye sorduğumuzda 89 “evet bırakır” diyor. “Kadınlarla en çok bağdaşan, aklına gelen birinci üç marka/reklam/figür müellif mısın?” diye sorulduğunda birinci akla gelenlerin bayan markaları olduğunu görüyoruz. Orkid ve Molped her yaş kümesinde birinci akla gelen 2 marka. Kategori ve unisex tek marka olarak Nike’ın listeye 3. sıradan giriş yaparak katiyetle rakiplerinden ayrıştığını söyleyebiliriz. Sırasıyla Elidor, Kotex, Dove ve Gratis hatırlama sırasında listeye giren birinci 10 marka oluyor.
Kadınlar bilhassa Ped markalarını ve onların güçlendirici telaffuzlarını hatırlıyor. Kız Üzere (Orkid), Dünya Tek Biz İkimiz (Molped), Gerçek Hoşluk (Dove), Bizi Bu türlü Bilin (Nike), Kız Kelamı (Molped) spontane hatırlanan birinci 5 slogan.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
