Türkiye Hazır Beton Birliği (THBB), ülkemiz iktisadına kıymetli katkılar sunan hazır beton bölümünü 2020 yılı özelinde bilimsel olarak tahlil eden “Hazır Beton Kesim Raporu”nu açıkladı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), T.C. Merkez Bankası, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) bilgileri ile THBB ve üyelerinin sağladığı bilgiler ve bilgiler ışığında hazırlanan Rapor, Türkiye iktisadı, inşaat kesimi ve hazır beton kesimine yönelik ayrıntılı tahliller, değerlendirmeler ve projeksiyonlar içeriyor. Son yıllarda hazır beton bölümünün önemli oranda küçüldüğünü ortaya koyan Rapor, ülkenin sürdürülebilir kalkınması için “İnşaat Dalı Strateji Belgesi” hazırlanması gerektiğine dikkat çekiyor.
Türkiye hazır beton üretiminde Avrupa’nın lideridir
Türkiye’de standartlara uygun beton üretilmesi ve inşaatlarda gerçek beton uygulamalarının sağlanması için 33 yıldır çalışan THBB, kalite, etraf, sürdürülebilirlik ve iş güvenliği uygulamalarıyla inşaat, hazır beton ve ilgili kesimlerin gelişimine büyük katkı sağlamaktadır.
THBB’nin temsilcisi olduğu hazır beton bölümü, 2019 bilgilerine nazaran yıllık 77 milyon metreküpü bulan üretimi, 17 milyar Türk lirasını aşan cirosu, 31 bini aşan istihdam hacmi ile Türkiye iktisadı ve inşaat dalı açısından çok kıymetli bir yerde durmaktadır. Ülkemiz beton üretiminde 2009’dan bu yana Avrupa’nın başkanıdır. Bölümümüz, inşaat bölümüne ve buna bağlı olarak ülke iktisadına büyük katkı sağlamaktadır. Bu durum, hazır beton dalının inşaat dalının en temel kolu olduğunu göstermektedir.
Hazır beton kesimi, 2017 yılına kadar istikrarlı bir büyüme trendi göstermiş ve 2017 yılında yıllık 115 milyon metreküp üretim ile tepesine ulaşmıştır. 2018 yılında inşaat bölümünün daralması ve bunun devam etmesi ile 2019 yılında keskin bir düşüş yaşanmıştır. Hazır beton bölümü 2019 yılındaki üretim pahası ile 10 yıl geriye dönmüştür. Hacimsel düşüş ile birlikte firma ve tesis sayılarında da bariz bir azalma meydana gelmiştir.
Hazır beton fiyatı hem ÜFE hem de TÜFE’nin epey gerisinde kalmıştır
2020 yılında TÜFE 14,6 ve ÜFE 25,2 artış gösterirken, Hazır Beton Fiyat Endeksi yalnızca 11,3 oranında artmıştır. Hazır beton fiyatı hem ÜFE hem de TÜFE’nin epey gerisinde kalmıştır. TÜİK tarafından yayımlanan bu bilgiler ışığında hazır beton fiyatının 2020 yılında olağandışı artış gösterdiği ile ilgili haber ve basın açıklamalarının gerçekçi olmadığı görülmektedir. Ham husus fiyatlarındaki artış, faizlerin yükselmesi ve talepteki dalgalanma üzere birçok olumsuz gelişmeye karşın hazır beton üreticileri, hazır beton fiyatını olması gereken düzeyde tutamamıştır. 2016-2020 yılları ortasında ÜFE 128, dolar kuru ise 158 artış göstermiştir. Bu artış hazır beton fiyatında 78 olarak kalmıştır. Elhasıl ÜFE’ye oranla 50’lik bir kayıp yaşanmıştır.
Ham unsur fiyatlarındaki ani ve yüksek artışla hazır beton üreticisini mağdur etmiştir
2020 yılında talebin dalgalı olması, çok süratli değişen şartlar ve belirsizlikler nedeniyle kesimin maliyet ve fiyatlandırma (maliyet odaklı) siyasetinde sıkıntılar yaşanmıştır. Bilhassa sabit fiyatlı mukaveleler, ham husus fiyatlarındaki ani ve yüksek artışla hazır beton üreticisini mağdur etmiştir. Nakit akış idaresi, alacak ve risk takibi ve pazar tahlili de firmaların sorun yaşadığı hususlar olmuştur. Kimi firmalar tesislerini kapatmış yahut azaltmış ve ekipmanını Afrika ve Orta Doğu ülkelerine satarak nakde dönmek zorunda kalmıştır. Lakin, pandemi sonrası beklenmedik düzeyde gerçekleşen ani talep, firmaları ekipman ve işçi idaresi hususlarında hazırlıksız yakalamıştır. Yüksek rekabet düzeyi üreticileri olumsuz etkileyen bir öbür öge olmuştur.
Sektörün 2020 yılında 17-22 ortasında bir büyüme gerçekleştirdiği varsayım ediliyor
2020 yılında inişli ve çıkışlı bir süreç yaşayan hazır beton dalı tüm aksiliklere karşın büyümeyi başarmıştır. Elbette bu büyümenin ana nedeni, konut talebini arttırmak ve buna bağlı olarak yeni projelerin başlamasını kolaylaştırmak ismine konut kredisi faizlerinin haziran-ağustos devrinde düşük düzeylerde kalması olmuştur. Lakin, daha sonra faizlerin artması ile yakalanan ivme azalmıştır. Hazır beton dalının 2020 yılında 17-22 ortasında bir büyüme gerçekleştirdiği varsayım edilmektedir.
Yapılan kesim araştırması kapsamında 2021 yılında hazır beton dalının karamsar senaryoda 2020 yılı ile tıpkı kalacağı, optimist senaryoda ise 9 kadar büyüyebileceği kestirim edilmektedir. Sonuç olarak; bu iki farklı senaryo ortak bir noktada buluştuğunda 2021 yılı için sektörel büyüme beklentisinin 5 civarında olduğu söylenebilir.
Hazır beton dalı kâfi dayanağı alamıyor
Hazır Beton Dalı Raporu ile ilgili değerlendirmelerde bulunan Türkiye Hazır Beton Birliği İdare Şurası Lideri Yavuz Işık, inşaat kesiminde son yıllarda yaşanan iflas ve konkordatolar, vadelerin uzaması, talebin öngörülemez olması, ham unsur fiyatlarındaki ani artışlar, yüksek rekabet düzeyi, yatırım kalemlerinin döviz kuruna bağlı olması üzere birçok neden üreticileri küçülmeye, risk almamaya ve günü kurtarmaya gerçek sürüklediğine dikkat çekti. Bunlara ek olarak hazır betonun, üretimden sonra iki saat üzere kısa bir müddet içerisinde taşınarak yerine yerleştirilmesi gereken son derece hassas ve kritik bir yapı gereci olduğunu söz eden Yavuz Işık, dalın yasak saatler, istiap haddi, tesisler için kente yakın yer tahsisi, imar durumları üzere problemlerden da olumsuz etkilendiğini ve hazır beton kesiminden çok şey beklendiğini lakin bunu başarması için dalın kâfi dayanak alamadığının altını çizdi.
“İnşaat Kesimi Strateji Belgesi” bir an evvel hazırlanmalı ve uygulanmalıdır
Ülkemiz özelinde inşaat kesimi ve hazır beton bölümü için yeni olağanda birtakım zorluklar ortaya çıksa da büyük resme bakıldığında oluşabilecek fırsatlar görüldüğünü tabir eden Yavuz Işık, “İnşaat ve inşaat kesimine hizmet eden öbür kesimlerin sürdürülebilir büyümesi, lakin bütüncül bir kalkınma modeli ile hayata geçebilir. Bu model ülkenin sürdürülebilir kalkınması için de gereklidir. Bu nedenle, ‘İnşaat Kesimi Strateji Belgesi’ bir an evvel hazırlanmalı ve uygulanmalıdır. Bu stratejiye uygun olarak da hazır beton kesimi ve öteki ilgili tüm bölümler kendi stratejilerini ve yol haritalarını belirlemelidir.” dedi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
